انتقال ارادی تعهد (طلب و دین) در حقوق ایران

تعهد به اعتبار جنبه ی مثبت، طلب و به اعتبار جنبه?ی منفی دین نامیده می شود. انتقال ارادی تعهد مشتمل بر انتقال ارادی طلب و انتقال ارادی دین، نهاد حقوقی است مبتنی بر امکان تصور جدایی تعهد از شخصیت طرفین آن. به عنوان قاعده، اصل بر قابل انتقال بودن تعهدات است و درحقوق اسلام، تعهد، وابسته به شخصیت طرفین آن نبوده و عقود معینی چون ضمان و حواله در قانون مدنی ایران، مصادیق بارزی از پذیرش این دیدگاه در سیستم حقوقی ایران است. با عنایت به اهمیت بالایی که این نهاد حقوقی در تنظیم و تنسیق روابط حقوقی و اقتصادی اشخاص دارد و همچنین با توجه به ویژگی?های خاصی که نهاد انتقال ارادی تعهد دارد و آن را در بسیاری از موارد از نهادهای حقوقی مشابهی چون عقد ضمان و حواله ممتاز می سازد؛ لذا ایجاب می کند که این نهاد حقوقی به عنوان ماهیتی مستقل و به عنوان عقدی نامعین در قالب ماده10ق.م. مورد بررسی و مطالعه قرار گیرد. در انتقال ارادی طلب، دائن ممکن است طلبش را به موجب قرارداد به شخص ثالثی منتقل کند مشروط بر اینکه چنین انتقالی به دلیل منع قانونی، توافق قراردادی یا طبیعت حق غیرممکن نباشد. با تحقق انتقال ارادی طلب، کلیه تضمینات و وثایق مربوطه نیز به تبع طلب منتقل می شوند. انتقال ارادی دین ممکن است به دو شکل صورت پذیرد، یا از طریق توافق دائن و شخص ثالث و یا از طریق توافق مدیون و شخص ثالث که در حالت اخیر، چنین توافقی اصولا قابل استناد در مقابل دائن نخواهد بود مگر اینکه آن را تنفیذ کرده باشد. لازم به ذکر است در انتقال ارادی دین نیز اصولا تضمینات دین تبعا منتقل می شوند، مگراینکه توافقی برخلاف آن شده باشد. در حقوق ایران اشکال مختلف و متعددی از تأسیسات حقوقی وجود دارد که متضمن نوعی از انتقال تعهدات می باشند که البته در این پایان نامه به طور مفصل مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته اند. لازم به ذکر است عناوینی هم وجود دارد که علیرغم شباهت?های ظاهری به?کلی متفاوت از نهاد انتقال ارادی تعهد می باشند چنانکه به?عنوان مصداقی بارز می توان به نهاد حقوقی تبدیل تعهد به اعتبار تبدیل متعهد و متعهدٌله (موضوع بند2و3ماده ی292قانون مدنی) اشاره کرد.